برای دوستاران عکاسی



عکاسی از منظره­ هایی که آسمان ابری و یا خیلی سفید در آنها وجود دارد، تولید تصاویری نامطلوب می­کند و علاوه بر این روشنی بیش از حد ابرها باعث می­شود که دریچه دیافراگم را بیشتر ببندیم، در نتیجه سایر نقاط عکس و یا سوژه اصلی در عکس تاریک ظاهر می­شوند. با فیلترهای نیمه رنگی می­توان تا حدی از روشنی آسمان کاست و دیافراگم را تا حدی بیشتر باز کرد. فیلترهای نیمه رنگی در رنگ­های مختلفی وجود دارند، اما جهت استفاده آنها باید از رنگی استفاده شود که رنگ غیرطبیعی ایجاد نکنند. به عنوان مثال رنگ ابرها و یا آسمان هیچوقت صورتی نمی­شود، در صورتی که دربین این فیلترها این رنگ وجود دارد. فیلتر نیمه رنگی سیاه یا دودی رنگ، بر روی عکس رنگ خاصی ایجاد نمی­کند، بلکه مقداری از روشنایی آسمان را کم می­کند. فیلترهای عکاسی سیاه و سفید فیلم سیاه و سفید، نمی­تواند مانند چشم ما و یا فیلم رنگی، رنگ­ها را ببیند و روی خود منعکس کند، بلکه رنگ­ها به صورت تون خاکستری بر روی عکس ظاهر خواهند شد.
فیلترها در عکاسی سیاه و سفید، جهت به وجود آوردن و یا تقویت این تون­ها استفاده می­شون.
در بین فیلترهای این گروه می­توان از فیلتر زرد رنگ K2 که جهت بیشتر کردن کنتراست بین آسمان و ابر به کار می­رود نام برد. فیلتر قرمز رنگ 25A کنتراست بین رنگ آبی و سبز را بالا می­برد. فیلتر سبز رنگ X1 می­تواند جهت زنده نشان دادن رنگ پوست بر روی فیلم سیاه و سفید به کار رود و بعلاوه می­تواند جهت عکاسی منظره تون­های سبزرنگ را به طور مجزا روی فیلم نشان دهد.
فیلتر زرد ـ سبز یا XO برای عکاسی پرتره در هوای آزاد و فیلتر نارنجی که جهت بالا بردن کنتراست بین رنگ قرمز و زرد است در صحنه­ های منظره و یا غروب آفتاب استفاده  می­شوند.
.
فیلترهای ND

ND مخفف عبارت Neutral Density و به معنی تراکم خنثی است .در عکاسی و اپتیک ، فیلتر ND می تواند بی رنگ و یا خاکستری رنگ باشد.
یک فیلتر ND ایده آل می تواند نقش کاهشنده و یا تغییر دهنده طول موج و نور محیط را داشته باشد.مقصود اصلی استفاده از این فیلتر برای تغییر وضعیت APERTURE ، EXPOSURE و یا ایجاد حالت MOTION BLUR درموضوع عکاسی در شرایط محیطی می باشد.1
بیشترین استفاده از فیلتر ND در عکاسی منظره ، عکاسی طبیعت و همچنین عکاسی استودیویی با نور فلاش است.



فیلترهایی که مقابل لنزها نصب می شوند

این فیلتر ها صفحاتی از جنس شیشه ،پلاستیک یا ژلاتین هستند که در مقابل لنز قرار داده می­شوند تا باعث تغییراتی در کیفیت نور شوند.
استفاده ازپاره­ای از آنها در عکاسی حرفه ای ضروری است اما استفاده نکردن از تعداد زیادی از آن­ها تغییرمهمی ­در کیفیت عکس شما نخواهد داشت.
در استفاده کردن از فیلتر ها باید محتاط و دقیق بود ،در مورد نکته اول باید گفت که هوس خرید فیلتر بیشتر، چیزی است که عده­ای با دیدن عکس­های زیبا و رنگی بروشور های کارخانه­های سازنده­ی فیلتر، تحریک و خریدار هر چه بیشتر فیلتر­ها می­شوند.
در صورتیکه ممکن است هر کدام از آنها در سال یک یا دو بار و شاید هم هیچگاه مورد استفاده واقع نشود. این مسئله بخصوص در مورد فیلترها­ی جلوه­های ویژه صادق است.
اما در مورد نکته دوم باید در نظر داشت که هر چیزی در جلوی لنز قرار می­گیرد باعث انکسار جذب و افت نور می­شود و از اینرو در نور سنجی دوربین و میزان نور درست به فیلم تاثیر می­گذارد.
وظیفه عکاس این است که این کمبود و اختلاف نور را محاسبه و جبران کند.هر فیلتر دارای یک فاکتور است که بیان گر ضریب افت یا تاثیر فیلتر بر روی نور است و باید در محاسبات منظور شود. به عنوان مثال اگر نور سنجی از یک صحنه برابر 16/f و S 125 باشد و شما بخواهید از یک فیلتر پولار ایزر با فاکتور 2 که معمولا به صورت X2 نوشته می­شود استفاده می­کنید باید مقدار نور دهی به دوربین را در حال استفاده از فیلتر دو برابر کنید. یعنی یا دیافراگم را بازتر کنید وروی 11/f بگذارید و یا سرعت شاتر را نصف و S 60 کنید چرا که فیلتر پولارایز با فاکتور دو باعث می­شود که مقدار نور  به اندازه50% افت کند.
اگر چند فیلتر روی  دوربین بسته شده باشند  باید فاکتور های آن­ها را در هم ضرب کرد و فاکتور نهایی را در محاسبات منظور کرد. اگر فاکتور نهایی X4  باشد دو پله و اگر X8 باشد باید سه پله دیافراگم را بیشتر باز کرد. برای فهمیدن فاکتور هر فیلتر باید به بروشور های راهنمای فیلتر مربوطه مراجعه کرد.اما اگر دور بین شما مجهز به نور سنجی از درون لنز یا TTL باشد نور سنج این افت و تغییر نور را محاسبه و مقدار نور لازم را به شما نشان خواهد داد و احتیاج به هیچ گونه محاسبه­ای جهت  استفاده فیلتر ها از سوی عکاس نیست. چند نمونه از فیلترهای معروف و مورد احتیاج به این ترتیب هستند.

3-نصب لنز روي دوربين
سيستم هاي نصب روي دوربين دو حالت است : الف - C-mountكه سيستم نصب پيچي است و در دوربينهاي فيلم برداري 16 mm استفاده مي شد و به دوربين تلويزيوني هم رسيده است .

ب- Bayonet lock كه نصب و جداسازي آن آسان مي باشد و خار موجود در انتهاي لنز روي شيار موجود در جلوي بدنه دوربين قرار مي گيرد و با نيم دور چرخش محكم مي شود.

فرمتهاي لنز
مبدل هاي نوري دوربين ها اندازه هاي متفاوتي دارد بنابراين بايد اندازه تصوير توليد شده توسط لنز با انداره مبدل تصوير دوربين مطابقت كند . دوربين هاي ويدئو CCD عموما لنزهاي قابل تغيير در فرمتهاي “ 2/3 و1/2 “ را بكار مي برند.
مشخصات نوري لنزها
لنزها دو مشخصه اصلي دارند كه انداره و بزرگ نمايي تصوير و ميدان ديد افقي صحنه و پرسپكتيو را مشخص مي كند 1- فاصله كانوني 2
فاصله كانوني : ميزان بزرگ نمايي تصوير و ميدان افقي ديد را مشخص مي كند فاصله بين مركز نوري نيز ( كه لزوما مركز فيزيكي آن نيست ) از نقطه اي در پشت لنز است كه اشعه هاي نوري متمركز مي شود تا تصويري فوكوس ايجاد كند. كه در دوربين ويدئو سطحCCD يا لامپ است اين فاصله به ميلي متر اندازه گيري مي شود.

يك لنز نرمال يا medium تصويري شبيه چشمان ما توليد مي كند . ميدان افقي ديد و بزرگنمايي تصويرمانند اين است كه ما در جاي دوربين ايستاده ايم و صحنه را مي بينيم . در لنز فرمت 16 mm اين فاصله حدود 25 mm است . لنزهاي با فاصله كانوني كمتر را wide angle يا short مي نامند زيرا ميدان ديد عريضي مي دهند و بزرگ نمايي تصوير را كاهش مي دهند . ولي لنزهاي با فاصله كانوني بيش 25 mm از را narrow angle يا long مي نامند كه موضوع را بزرگ مي كنند .لنزهاي بيشتر از 100 mmرا telephoto مي نامند كه براي تصوير گيري از اشيا دور بكار مي روند .
نكته :درعكس برداري 35 mm لنزنرمال فاصله ي كانوني 50 mm دارد . در حاليكه در تلويزيون لنز نرمال 25 mm مي باشد . علت اين تفاوت اين است كه در فيلم 35mm انداره تصوير تقريبا دو برابر يك صفحه لامپ يك اينچي است .

زاويه ديد افقي
نشاندهنده عرض شاتي است كه لنز مي تواند بدهد با دانستن اين مقدار مي توان شات ها و محل دوربين را از قبل طراحي نمود. مثلا استوديوهاي كوچك تر دوربينهايي با لنزهاي wide لازم دارند . با فرمول زير اين زاويه بدست مي آيد .
زاويه ديد افقي = فاصله كانونيmm) 676/(
يعني اگر لنز نرمال را بكا ر ببريم 676/25 = 27

مریم حسینی


فيلترهاي تصحيح كننده رنگ كه در كار تنظيم كلوين، بدانها نياز داريم،‌ به دو دسته عمده ژلاتيني و شيشه اي تقسيم مي شوند. در ساخت نوع ژلاتيني دقت و خلوص كمتري بكار رفته و معمولاً براي يك يا چند بار پوشاندن منابع نور، بكار مي روند. نوع مرغوب فيلترهاي ژلاتيني در پشت عدسيهاي قابل تعويض، براي يكبار چسبانده و سپس دور انداخته مي شوند. نوع شيشه اي ،‌ بدليل استفاده آن در جلوي عدسي دوربين، از كيفيت ساخت بهتري برخوردار است و مراقبت از آنها ضروري است؛ چون بطور دائمي مورد مصرف قرار مي‌گيرد. بكار گيري صحيح فيلترهاي شيشه اي ،‌ نتيجة مطلوبتري دارد.
فيلترهاي تصحيح رنگ، از هر نوعي كه باشند، داراي دو رنگ عمده هستند:
1ـ فيلتر85 : فيلتر نارنجي رنگ ـ مبدل نور 5400 كلوين به 3200 كلوين
2ـ فيلتر 80: فيلتر آبـــي رنـگ ـ مبدل نور 3200 كلوين به 5400 كلوين
فيلترهاي تصحيح رنگ داراي طيف متنوعي هستند كه براي درجات مختلف كلوين،‌ نورهاي متفاوت و ساعات متفاوت روز، بكار مي روند؛ اما جهت استفاده دقيق و صحيح از آنها، نياز به ابزار سنجش كلوين منبع نــور، بنام «كلوين متر» است، كــه به لحاظ تخصصي بودن براي سينما، از توضيح و تشريح كلوين متر و فيلتر هاي مختلف تصحيح رنگ مي گذريم.
اكنون با داشتن اطلاعات فوق، به بررسي راه حلهاي ممكن براي سوال مطرح شده مي پردازيم.
الف) فيلم موجود داخل دوربين 5400 كلوين مي باشد.(در صورتي كه نور روز هم به داخل صحنه مي‌تابد)
1ـ مي توان از چراغهاي نور روز يا آرك استفاده كرد كه داراي دماي رنگ 5400 كلوين هستند و بخش دوم اتاق را نيز با نور 5400 كلوين روشن كرده و به راحتي مشغول فيلمبرداري شد.
2ـ مي توان چراغهاي تنگستن 3200 كلوين را با فيلتر آبي 80 پوشاند و به دماي رنگ 5400 كلوين رسانده و بخش دوم اتاق را با آنها روشن كرده و فيلمبرداري نمود.
3ـ مي توان پنجره را توسط فيلتر نارنجي 85 پوشاند و نور پنجره را به 3200 كلوين تبديل كرده ، بخش دوم اتاق را نيز با چراغهاي تنگستن 3200 كلوين روشن كرد. ولي چون فيلم موجود 5400 كلوين است، بايستي جلوي عدسي دوربين از فيلتر شيشه اي 80 آبي استفاده كرد، تا نور 3200 كلوين هنگام ورود به دوبين، به نور 5400 كلوين تبديل گردد.
ب) فيلم موجود داخل دوربين 3200 كلوين باشد. (در صورتي كه نور روز هم بداخل صحنه مي‌تابد)
1ـ مي توان از چراغهاي آرك استفاده كرد تا نور يكدست اتاق 5400 كلوين گردد و سپس جلوي عدسي دوربين، فيلتر شيشه اي نارنجي 85 بكار برد.
2ـ مي توان از چراغهاي تنگستن پوشيده با فيلتر 80 استفاده كرد تا نور حاصله با نور پنجره بطور يكدست 5400 كلوين گردد و سپس از فيلتر شيشه اي نارنجي در جلوي عدسي استفاده كرد.
3ـ پنجره را با فيلترهاي نارنجي 85 پوشانده و نور آن را به 3200 كلوين تبديل كرد. بخش دوم اتاق را نيز با چراغهاي تنگستن 3200 كلوين روشن نمود تا وضعيت حاصل نور يكدست 3200 كلوين باشد.
4ـ چراغهاي آرك و پنجره را با فيلترهاي نارنجي پوشاند تا نور يكدست اتاق 3200 كلوين گردد.

فيلترهاي تصحيح رنگ

همان گونه كه در بحث كلوين آشنا شديد، نور سفيد داراي طيف رنگي است، در هر منبع نوري بخشي از طيف رنگي نور حضور بيشتري دارد كه باعث تحريف در ثبت رنگ اشياء در تصوير برداري مي‌گردد.

براي جلوگيري از طيف رنگي ناخواسته نور، از فيلترهاي رنگي جهت تحصيح نور استفاده مي كنند. فيلترها مي توانند بر روي چراغهاي نور پردازي، جلوي پنجره هاي اتاق ، پشت و يا جلوي عدسي دوربينهاي فيلمبرداري نصب شده و اصلاح رنگ نمايد.
فيلترهاي شدت نور يا فيلترهاي خنثي N.D
فيلترهاي غلظت خنثي داراي هيچ گونه رنگي نيستند (از نظر رنگي خنثي هستند) تنها وظيفه آنهاكم كردن شدت نور موجود در سر صحنه است. بدين ترتيب كه با درجات مختلف خاكستري كه در ساخت آنها بكار رفته داراي غلظتهاي متفاوتي گشته اند و هر كدام بسته به غلظت خود مانع از عبور نور مي شوند. اين فيلترها به ازاء هر 3/0 غلظت، يك درجه ديافراگم ، نــور كمتري از خــود عبور مي دهند كه براي راحتي كار آن را 3 N.D مي‌نامند. به همين ترتيب مثلاً 9N.D باعث 3 درجه افت شدت نور مي شود.
كاربرد اين فيلتر غالباً وقتي است كه به هر دليلي نخواهيم يا نتوانيم ديافراگم را تنگتر از حد معيني ببنديم، لذا با بستن فيلتر مورد نياز بر روي عدسي ، شدت نور را نه توسط ديافراگم كه بوسيله فيلتر خنثي كنترل مي كنيم. مثلاً مي توان به منظور كنترل عمق ميدان، ديافراگم را به اندازه دلخواه تنظيم كرد و اضافة نور را توسط فيلترهاي خنثي كنترل نمود.
ممكن است فيلترهاي خنثي بصورت رول پشت پنجره ها نصب شده و هنگام فيلمبرداري از داخل اتاق ـ با وجود پنجره دركادر، بتوان نور داخل و خارج از اتاق را جهت نور دهي مناسب متعادل كرد. فيلترهاي خنثي را مي‌توان روي همديگر نصب كرد و تأثير چند برابر كاهش نور را از آن نتيجه گرفت.
فيلترهاي تزئيني
فيلترهاي تزئيني غالباً جهت ايجاد جلوه هاي خاص و زيبا و بعبارتي تزئيني تصاوير بكار مي روند كه بسته به كار بردشان داراي تنوع زيادي هستند، مهمترين آنها عبارتند از : 1ـ فيلتر منشوري 2ـ فيلتر ستاره ساز 3ـ فيلتر نرم كننده 4ـ فيلتر مه ساز 5ـ فيلتر هاي تدريجي 6ـ فيلترهاي قطبي كننده 7ـ فيلترهاي ماوراء بنفش (رجوع شودبه كتاب فيلترها)
ضريب فيلترها
همة فيلترها به هر منظور كه بكار روند و از هر نوع كه باشند؛ مقداري از نور را جذب مي كنند و باعث كاهش نور وارده به دوربين مي گردند، پس بايد نور جذب شده توسط فيلترها جبران شود. عامل افزايش نور بوسيله «ضريب فيلتر»(Factor Filtter) مشخص مي گردد كه بجز فيلترهاي N.D در بقيه فيلترها به ازاء هر دو عدد ضريب، يك درجه ديافراگم بازتر لازم است. مثلاً هنگام استفاده از فيلترهاي با ضريب 4 بايد دهانه ديافراگم را دو درجه بازتر نمود. ضريب فيلتر معمولاً بر روي لبة فيلترها نوشته شده است. اگر ناگزير به سوار كردن چند فيلتر بـر روي هم باشيم بايستي ضرايب آنها را در هم ضرب كرده و سپس به ازاء عدد بدست آمده؛ براي هر دو عدد، يك درجه ديافراگم را باز نماييم. البته هنگام سوار كردن فيلترها بر روي هم بايد انتظار افت كنتراست و وضوح تصوير را داشته باشيم. به اين دليل نبايستي هيچگاه تعداد فيلترها از سه عدد تجاور كند.
لازم به ذكر است در دوربينهاي ويدئويي فعلي بدليل نور سنجي داخلي دوربين ، ضريب فيلتر توسط خود دوربين اندازه گيري مي شود و جبران نوري صورت مي گيرد.
جنس فيلترها
بطور نظري، همه مواد رنگي شفاف اعم از ژلاتين ، مواد پلاستيكي ، شيشه و سلفون مي توانند نقش فيلتر را بازي كنند به اين معني كه قسمتي از بازتاب نور را جذب و ساير تابشها را عبور دهند. اما بطور عملي اين خطر براي شما وجود دارد كه با پيش آمدهاي غير منتظرة نامطلوبي روبرو شويد كه حاصل ناخالصيهاي موجود در مواد مذكور است و باعث تحريفهاي ديگري مثل افت كيفيت تصوير، ناخالصيهاي رنگي و غيره خواهد شد.
فيلترها به سبب كاربردشان به يكي از اشكال زير ساخته مي شوند:
1ـ فيلترهاي ژلاتيني: كه بوسيله حل كردن مواد رنگي در ژلاتين مايع ساخته مي شوند، اين فيلترها همانند طلق شكننده و ظريف هستند. فيلترهاي ژلاتيني بوسيله لاية نازكي از ورني پوشانده شده اند كه سطح آنهارا بدون تغيير در كيفيت اپتيكي محافظت مي كند. اين فيلترها بايد داخل جعبه و در محلي خشك و خنك و عاري از گرد و غبار نگهداري شوند. فيلترهاي ژلاتيني غالباً براي پوشاندن منابع نور و پنجره ها بكار رفته و بندرت ـ وقتي كيفيت ساخت خوبي دارندـ در پشت عدسيها سوار مي شوند.
2ـ فيلترهاي شيشه اي: كه از يك ورقة ژلاتين سوار شده بين دو قطعه شيشه اي اپتيكي ساخته مي‌شوند كه كيفيت خوبي دارند اما رطوبت ـ كه در بعضي وضعيتها از درزها مي تواند نفوذ كند ـ موجب خرابي ورقة ژلاتيني مي شوند.
3ـ فيلترهاي استاتي: اين فيلترها كه از جنس استات رنگ شده ساخته مي شوند،‌ كيفيت اپتيكي پايين دارند كه نمي توان در موارد حساس از آنها استفاده كرد و غالباً بر روي منابع نور پردازي قرار مي گيرد.
4ـ فيلترهاي اپتيكي: اين فيلترها از شيشه آلي كه جرم آن رنگ شده ساخته مي شوند، بسيار سبك هستند و شكنندگي كمي دارند. اين فيلترها بهترين نوع خود از نظر جنس و كيفيت ساخت هستند. هميشه در جلوي عدسي نصب مي شوند و براي كارهاي حساس مي توان از آنها استفاده كرد.


فیلترهای تروکاژی
این فیلترها ، نور را تغییر نمی دهند ، بلکه اشکال ، ابعاد و تعداد اجسام را تغییر می دهند.



چند نکته

• هر فیلتر را باید به عدسی بست که حلقه اش برابر با دهانه آن عدسی باشد. اگر حلقه فیلتر بزرگ تر از دهانه عدسی باشد ، می توان از آن استفاده کرد ، اما اگر کوچکتر باشد ، نمی توان ، زیرا آن بخش از تصویر که نورش از فیلتر ، به دلیل کوچکی آن ، عبور نکرده نیز در تصویر می افتد و سایه ایجاد می کند.

• کاربرد فیلتر ، ربطی به اندازه فیلم یا دوربین ندارد و از تمام فیلترها برای تمام فیلم ها ، در هر اندازه ای که باشند ( 8 ، 35 و ... میلیمتر ) و همه دوربین ها می توان استفاده کرد.

• در استفاده از فیلتر ، تفاوتی بین دوربین عکاسی و دوربین فیلم برداری وجود ندارد. هر دوی این دوربین ها می توانند از فیلتر استفاده کنند و معمولا تاثیر فیلتر ها در تصویر هر دوی آنها یکسان است.

منبع: گوگل